Por Pablo Figueiras e Aranzazu Rodilla
Cando unha persoa desapareceu e informouse ás autoridades pertinentes, iníciase unha serie de protocolos cuxo fin último vai dirixido á localización de todo suxeito do que se descoñece o seu paradoiro.
Un dos maiores problemas ante os que se atopan os profesionais e voluntarios que participan nas batidas é cando se ten que cribar grandes áreas de terreo, o que pode provocar unha descoordinación do equipo de procura.
No ano 2009 un policía municipal dun pequeno pobo de Segovia, José Ángel Sánchez López, baseándose na súa experiencia, creou un método que aplicou, e séguese aplicando con éxito, en moitas das desaparicións sen causa aparente que hai no noso país.
É un procedemento que busca reducir calquera improvisación, seguindo unhas regras que aumentan tanto a eficacia como a eficiencia nos labores de procura, e que están demostrando a súa efectividade.
Todo comeza coa obtención, de forma específica, de todos os datos persoais, así como unha descrición da persoa que se busca, a súa vestimenta e obxectos persoais, o lugar onde foi vista por última vez ou a zona da desaparición, as súas aficións, lugares frecuentados, se teñen contas en redes sociais, etc., isto é, toda a información que se saiba, canta máis mellor, xa que as primeiras horas da desaparición son vitais, xa que isto permite planificar un dispositivo dunha forma máis correcta, con mellor previsión e execución, reducindo ademáis os tempos de procura; esta é a fase previa. Na mesma inclúese, aparte da recollida de información explicada no paráfrafo anterior, quen vai a conformar o posto de mando, as funcións de cada membro do equipo, as pautas de actuación de cada un deles, así como a orografía do terreo, xa que aparte da procura é necesario manter a seguridade do operativo.
A segunda fase é xa cando se pon en marcha o protocolo de actuación propiamente devandito, aquí farase un cálculo e tomaranse unha serie de parámetros sobre cómo unha persoa pode avanzar nunha zona montañosa, no casco urbano ou ónde se produciu a desaparición.
Terase tamén en conta se quen desapareceu era un neno, un ancián, unha persoa con algún tipo de enfermidade, física ou psíquica, se ten Alzheimer, etc., xa que cada caso esixe duns cálculos e parámetros diferentes, e segundo resólvanse, organizaranse os grupos de traballo.
Dixemos que as primeiras horas dende que se coñece a falta dunha persoa son fundamentais, non podendo darse un número de horas concretas nas que se pode volver crítica a situación, xa que hai varios factores que inflúen, como a época do ano, o estado de saúde da persoa, a idade, o clima, etc.
Os tempos de supervivencia son diferentes en cada caso, individualizándoos, xa que cada un terá unha forma de actuación determinada, iso sí, o tempo de reacción ha de ser rápido.
Durante a procura poderase ademáis atopar indicios que nos acheguen información determinante para a resolución do caso, xa que lembremos que as desaparicións poden ser voluntarias, pero tamén hai casos en que poden ser forzadas ou por algún outro motivo.
Un dos últimos casos nos que este método utilizouse foi na desaparición de Manuela Chavero, unha muller dun pobo de Badajoz, cuxa desaparición se sospeita que non foi voluntaria, e a pesar de que non se localizou, acháronse indicios de interese que están a ser analizados pola autoridade competente.
Grazas a este método de procura, que foi premiado pola Fundación Europea para as Persoas Desaparecidas, e dos casos nos que se aplicou, a porcentaxe de óptimos resultados é moi elevado.
Dende o 2009 que se empezou a aplicar, utilizouse nunhas 60 desaparicións, participando o seu creador en 30 delas, das cales se resolveron 26, o que mostra claramente a efectividade deste protocolo.
En España está moi implantado, e estase exportando a outros países, tales como os Estados Unidos, Bélgica e Colombia, aínda que seguramente, e vendo os resultados tan positivos, sexan outros os interesados en coñecelo e aplicalo.
