A pesar dun ano que reflicte certa recuperación, desde a asociación o seu presidente César Dorado insiste na tendencia á baixa dos prezos da carne e na difícil situación do sector.
A Asociación de Criadores de Raza Rubia Galega presentou esta semana o seu balance anual, relativo ao pasado 2021, con datos positivos que reflicten certa recuperación, como o nacemento de 500 animais máis rexistrados no libro xenealóxico ou o incremento do prezo medio dos exemplares vendidos en poxa que escalou dos 2.150 aos 2.277 euros. A pesar deste momento de recuperación despois da crise da pandemia, desde a asociación, o seu presidente César Dorado hablá da incerteza ante unha situación moi complicada para os gandeiros de carne. Aos problemas do incremento dos custos e combustibles, súmase o descenso dos prezos da carne no matadoiro, o que doutra banda tamén lanza resultados negativos no balance anual da asociación. Luces e sombras, por tanto, para unha avaliación na que tamén chaman a atención a posta en marcha de importantes proxectos deste colectivo, para seguir adiante coa mellora da raza rubia galega, como son o sexar seme de touro e a implementación dun programa de selección xenómica en raza rubia galega coa utilización dun chip de alta densidade.
Un dos datos máis positivos deste balance anual presentado por Acruga é o nacemento de 500 exemplares máis que o ano anterior, inscritos no libro xenealóxico, pasando dos 9.783 do 2020 aos 10.278 do pasado exercicio. A pesar deste aumento, o número total tanto de reprodutores como de animais descende lixeiramente, do mesmo xeito que o número de explotacións, pero chama a atención que esta tendencia retárdase, fronte a outros anos, e se por exemplo en 2019 pecháronse 270 explotacións, o pasado ano foron 140 ganderías en todo o país.
O número de explotacións é con todo algo menor, pasando das 1.465 explotacións que estaban operativas en 2020 ás 1.326 do pasado exercicio.
Con todo segue crecendo o número de animais por explotacións, unha tendencia que xa se viu en anos anteriores e que continúa en aumento pasando dunha media de 22 exemplares por gandería a 25 animais.
Outro dos rexistros que se repite é loxicamente a hexemonía de Galicia como a comunidade autónoma coa maior presenza de raza rubia galega, moi por encima do resto, e igualmente Lugo sobresae respecto a outras provincias. Así, os datos do 21 lanzan un total de 32.400 animais, dos que 31.420 están en ganderías galegas; 501 en Castela e León; 296 en Madrid, e xa por baixo de 100 animais aparecen explotacións de Estremadura, Andalucía, Aragón e Castela A Mancha.
Ademais, Lugo segue sendo a provincia que lidera o maior número de explotacións e exemplares, con 25.465 animais, seguido da Coruña con 3.202; Ourense, con 1.669 e Pontevedra con 1.084.
Prezos en poxas
Nos últimos anos a demanda de concellos galegos que solicitan a Acruga a celebración de poxas disparouse. O traballo de recría e selección dos mellores exemplares de raza rubia galega na Granxa Gayoso Castro, dependente da Deputación de Lugo, é toda unha garantía para os gandeiros á hora de poxar por estes animais nas poxas, e a demanda, segundo insiste o presidente César Dorado, é moi alta.
De feito, no 2021 estaban previstas 13 poxas en municipios que tiveron que ser canceladas ben pola pandemia ou ben pola inmobilización de xato; e finalmente só puidéronse celebrar as grandes citas nacionais de Adai, a de xuño e a de outubro, ademais dunha poxa o 1 de decembro no centro de recría de Gayoso Castro. Os resultados foron excepcionais, coa adxudicación de 78 dos 80 animais presentados a poxas e co incremento do prezo medio que pasou dos 2.213 euros do anterior exercicio aos 2.277 do pasado ano. Unha moi bo sinal, que fala da mellora e a evolución deste tipo de exemplares, polos que os gandeiros de rubia sempre apostan, ese a o difícil momento que atravesa o seu sector.
Ademais, Acruga incrementou e moito a súa presenza en feiras de exposición e en certames gastronómicos, co obxectivo de promocionar aínda máis a calidade e as posibilidades culinarias da súa carne, cada vez máis recoñecida e valorada. Algúns dos mellores exemplares da raza, con premios nacionais incluídos, paseáronse polo concurso nacional de Adai; a Exposición Gandeira e Agrícola de Trevinca e Expolugo A Rural, entre outras feiras, mentres que tamén se promocionou a carne en degustacións e show cooking como o celebrado por primeira vez en Expolugo A Rural ou o do Salón de Alimentación do Atlántico, Salimat.
Sexado de seme e xenómica
O 2021 foi o ano no que botou a andar o proxecto para sexar seme de touro, unha nova liña de actuación e investigación que levou a cabo en Xenética Fontao. Con este programa poderase escoller se ese seme vai dar como resultado que naza un macho ou unha femia, o que permitirá ter máis femias reprodutoras fillas dos mellores touros, algo que sen dúbida contribuirá á mellora e á evolución da raza rubia galega. O proxecto segue avanzando e neste ano 2022 xa se produciron 3.550 dose de seme sexado, procedentes de seis sementais de alto valor xenético.
Igualmente, este balance anual feito público por Acruga recolle os avances dados ao longo do pasado exercicio en programas de selección xenómica, estudando a preto de 3.500 exemplares, mediante a implantación dun chip. Grazas á súa posta en marcha e desenvolvemento logrouse validar a xenealoxía dos individuos genotipados para os principais caracteres de interese da raza; traballouse en genotipar sistematicamente todos os candidatos para incrementar a precisión da valoración xenética; logrouse dispoñer dunha estimación do parentesco xenómico nunha cantidade importante de individuos genotipados; avanzar na verificación da identidade racial e na detección de posibles híbridos con outras razas; e en estudar a estrutura xenética interna dentro da poboación da Raza Rubia Galega.
Son varios os beneficios que se lograrán con estes programas, entre os que figuran unha selección máis precisa; ampliar o rango de caracteres estudados incluíndo aqueles difíciles de detectar; identificar os xenes candidatos a mellorar a eficacia da selección e elaborar uns marcadores para a identificación de rezas e dus cruces.
Tamén levou a cabo o proxecto Exportgen, xunto a Feagas, Asturgen e ANCE, co obxectivo de crear unha estrutura de comercialización que facilite a exportación de material xenético de razas autonómicas españolas e a elaboración dun plan estratéxico de internacionalización que dinamice e facilite a exportación.
Entre as iniciativas e programas futuros que estuda Acruga destaca o proxecto piloto de control de raza, que permitirá validar a rastrexabilidade e sustentabilidade da Raza Rubia Galega con xenómica avanzada, analisis ambiental e dixitalización a través dun QR certificado para mellorar o seu valor engadido.
