A poboación no medio rural aumenta excepto en Galicia, Asturias, Estremadura e Castela León
Os municipios de menos de 5.000 habitantes aumentaron a súa poboación en 22.020 persoas, segundo a revisión do Padrón Municipal de Habitantes publicada polo Instituto Nacional de Estatística (INE), o que supón o crecemento da poboación do medio rural por sétimo ano consecutivo. Desde 2018, os pequenos municipios aumentaron a súa poboación en 163.027 persoas.
Este incremento é debido fundamentalmente á chegada de novos residentes a estes municipios. En 2024, o medio rural atraeu 68.814 habitantes, 10.405 máis que o ano anterior, como refiren os resultados da Estatística da e Cambios de Residencia publicados tamén nesta xornada. Durante os últimos sete anos os municipios con menor poboación atraeron a 447.667 habitantes, dos cales ao redor do 40 % proceden doutros municipios do país.
2018 marcou un punto de inflexión na perda de poboación e a emigración rexistrada nos municipios rurais. Nese ano, 6.832 municipios en España tiñan menos de 5.000 habitantes e concentraban unha poboación de 5.700.024 persoas. A maioría deles tiñan un saldo vexetativo negativo, ao que se engadía a saída de poboación, especialmente mulleres e novas. Entre 2011 e 2017, todas as comunidades autónomas, salvo País Vasco e Madrid, perderon poboación nos pequenos municipios, cunha redución do 6,1 %, 405.371 habitantes menos en 7 anos.
Con todo, as cifras actuais evidencian que, desde 2018, aínda que o seu saldo vexetativo é negativo, os pobos atraeron poboación nacional e estranxeira, creceu o número de persoas ocupadas, especialmente mulleres, e só Galicia, Asturias, Estremadura e Castela e León continúan perdendo poboación no conxunto dos pequenos municipios.
CRECEMENTO DA POBOACIÓN NO MEDIO RURAL
O saldo migratorio positivo entre 2018 e 2024 non se concentra nuns poucos municipios, senón que se rexistra de maneira xeneralizada. Dos 6.832 termos con menos de 5.000 habitantes rexistrados en 2018, 5.398 (o 79%) actualmente teñen un saldo migratorio positivo, mesmo nos municipios máis pequenos, por baixo dos 100 habitantes, ou máis remotos.
A chegada de poboación ao medio rural está vinculada ao crecemento demográfico do país e os saldos migratorios positivos son, nunha boa parte, consecuencia da chegada de poboación estranxeira. Con todo, o seu peso na poboación dos municipios con menos de 5.000 habitantes é reducido: un 10,2 % da poboación fronte ao 14,1 % nacional. O 83 % dos pequenos municipios teñen unha porcentaxe de poboación estranxeira por baixo da media nacional, e no 43 % representa menos do 5 % da súa poboación.
POLÍTICAS PARA AFRONTAR O RETO DEMOGRÁFICO
Desde a creación da Secretaría Xeral para o Reto Demográfico, no ano 2020, puxéronse en marcha múltiples medidas, en coordinación co resto de ministerios e con outros niveis da administración, incardinadas no Plan 130 Medidas fronte ao Reto Demográfico, que mobilizou máis de 13.000 millóns de euros entre 2021 e 2024.
Como parte das iniciativas, implementáronse convocatorias de axudas para a reactivación social e económica de zonas con problemas de despoboamento, que desde 2022 posibilitaron o financiamiento de máis de 700 proxectos, por un importe total de 69,8 millóns de euros. Actualmente, o MITECO mantén aberta unha nova convocatoria de subvencións para financiar proxectos innovadores e combater o despoboamento.
Así mesmo, creouse a Rede de Centros de Innovación Territorial (RedCIT) que, en coordinación con diversos niveis da administración e baseándose na colaboración público-privada, están a impulsar iniciativas rurais innovadoras nos 23 centros que, nestes momentos, forman parte da Rede.
Atraer e reter o talento nos municipios de reto demográfico é o propósito do Programa Campus Rural que, nas súas catro edicións, xa levou a máis de 2.000 universitarios a realizar as súas prácticas curriculares en municipios do medio rural de menos de 5.000 habitantes.
Adicionalmente, o MITECO puxo en marcha outras medidas de apoio ao medio rural, como os programas DUS 5000 e PREE 5000, o impulso ás comunidades enerxéticas locais, o impulso da bioeconomía local, ou os proxectos de saneamento, depuración e abastecemento de auga en pequenos municipios, cunha dotación conxunta de máis de 1.200 millóns de euros.