O seu aspecto actual xorde dunha reforma levada a cabo durante o século XVIII, e desde entón mantense en boas condicións.
Igrexa Parroquial de Santiago de Triacastela é unha construción románica que se levantou no século IX para dedicarse a San Pedro e San Pablo, coincidindo coas advocacións do antigo mosteiro de Hermo, cambiándose posteriormente a Santiago Apóstolo.
A súa orixe románica reflíctese na totalidade da súa planta, pero sobre todo na ábsida semicircular, a súa zona máis antiga, que conta cun contrafortes exteriores con modillóns e unha cornixa asentada sobre canecillos sen ornamentación. Ademais, está construída con materiais como a laxa.
No século XVIII leváronse grandes reformas na igrexa, que a converteron nun templo barroco no que destaca a torre de estilo neoclásico e os tres castelos que fan referencia aos que existiron en Triacastela e que deron nome á vila.
O máis importante é que se ve a simple vista é a súa torre de tres corpos e de forma octogonal, que fai que moitos peregrinos paren a desfrutar dela e analizar máis a fondo a súa estrutura.
Con respecto á súa nave, esta é rectangular cunha cuberta a dúas augas e de estrutura de madeira de par e fileira e cubrición de laxas de lousa. Por outra banda, no seu interior acolle unha bóveda de canón na nave central e de cuarto de esfera na ábsida.
O arco triunfal, pola súa parte, é de medio punto e foi reformado coa nave no século XVIII e conta con dúas ventás en cada lateral ademais dun coro alto aos pés.
En canto aos retablos, no interior pódense apreciar diferentes varios: no lateral sur, e de estilo neoclásico, está a Virxe Dolorosa nunha urna de cristal e a Santa Faz. Ademais, destaca a figura do Apóstolo Santiago Matamoros montado a cabalo, figura ecuestre con casaca curta vermella típica do s. XVIII.
Cabe destacar o retablo do altar maior, que é de finais do s .XVII (sábese que se dourou e pintou en 1695), que se caracteriza por ter trazos barrocos.
Ademais, no interior poden atoparse columnas salomónicas de sobria decoración, sagrario con catro columnas helicoidales e unha porta decorada con anxos.
Con respecto á fachada, sobresae a alta torre de planta cadrada e estilo neoclásico que se eleva sobre catro piares que soportan outros catro arcos de medio punto, que constitúen o comezo da bóveda baixo a que se sitúa o nártex ou atrio.
No segundo corpo da torre, hai baixorrelevos dos tres castelos de Triacastela de 1790 e un nicho coa imaxe do apóstolo Santiago.
O terceiro piso, onde está o campanario contén con xanelas troneiras de arcos de medio punto moldurados e posúe tres campás; os machóns de esquina remátanse cos pináculos típicos da zona.
Por último, no lateral sur hai unha nave a unha auga onde se sitúan a sancristía e o rocho.
Presenza no Camiño Francés do Camiño de Santiago
Esta Igrexa é un lugar de visita para os peregrinos que fan o Camiño de Santiago a través da súa ruta do Camiño Francés desde Pedrafita do Cebreiro ou antes, pero con parada en Triacastela.
Profundamente vinculada ao Apóstolo Santiago, xa que esta igrexa está dedicada a el, fai que os peregrinos paren nela e observen con detemento cada parte da mesma, ademais de que é sinxelo chegar a ela, xa que se atopa no medio da localidade, a man esquerda segundo se baixa pola rúa de tránsito dos peregrinos.
En definitiva, é un lugar interesante con un profundo sentimento relixioso, cultural e patrimonial.
