Por Iván Rodríguez Lombardero do Sindicato Labrego Galego.
O 22 de novembro do ano 2017 un tolo ou un criminal plantou lume en Noceda, aproveitando un deses días -daquela raros- nos que se daban na Mariña as condicións ideais para a súa propagación: máis de 30 grados de temperatura, máis de 30 km/hora de vento e menos dun 30% de humidade relativa. O que ven sendo unha tarde de forte vendaval.
Fernando estaba alí, avisado axiña e atento ós acontecementos, e viviu en primeira persoa a magnitude dun lume destes de agora, que aproveitan situacións cada vez máis favorables (máis temperatura, máis vento, máis seca) e que afectan a montes cada vez máis frondosos, menos coidados e cheos de especies pirófilas. Tivo tempo de comprobar a imposibilidade de frealo cos medios daquela dispoñibles (hoxe tampouco cos actuais damos feito) aínda que por sorte, coma este ano, veu a choiva a salvar a situación.
Consciente así do risco a que nos enfrontábamos, a reacción foi traballar no cumprimento legal no noso concello no que se refire a distancias entre vivendas e masas forestais. Unha iniciativa polémica por ser pioneira nun país que sufrira xa dez anos antes una onda de lumes gravísima, que trouxera tras ela a aprobación da Lei de Incendios. Unha norma nunca implementada trala chegada do PP e polo medo cerval dos políticos locais a enfrontarse coa veciñanza e perder votos.
Pasaron seis anos desde aquela, e outro desalmado ou tolo volveu a plantar lume, desta volta en varios puntos para poñelo máis difícil a quen ariscan a vida por protexernos, e moitas comprobamos o ben que estivo que un alcalde fixera cumprir as normas. Probablemente varias casas salvaron grazas a aquelo, mais non todas, que tamén algunha tivo que salvarse arriscando a vida o propietario despois de anos pedindo ó veciño que cumprira a lei sen éxito.
En definitiva, as normas están para cumprilas ou cambialas. E os alcaldes, concelleiros, técnicos e policías, están para vixiar o seu cumprimento sen que un teña que enfrontarse co veciño. Vai no soldo. Isto vale para a distancia para os lumes, para a velocidade dos vehículos nas rúas, para as bicicletas nas beirarrúas, ou para o ruído dos coches e dos locais. Facer cumprir a norma pode ser ingrato, porque quen máis incumpre adoita ser quen máis berra, pero a maioría da veciñanza aproba que se vixíe e se obrigue ó cumprimento das normas. E aínda cando non o fai, o tempo remata por poñer a cada acción a nota que merece.
Centrándonos de novo nos lumes, quedou clara a nosa incapacidade de loitar contra eles, somos tamén conscientes de que a rareza dos 30, 30 e 30 xa non é tal, e que as opcións para tolos e criminais de converter a Mariña nunha tea son tan abondosas que podemos ter por certo que este non vai ser o último.
O razoable é polo tanto prepararnos, en primeiro lugar facendo cumprir a lei sobre distancias a vivendas, mais tamén a pistas e regos. Porén, isto probablemente non será abondo xa: se mantemos a actual alfombra de eucalipto, nada se pode facer fronte a eles pois os lumes poden saltar centos de metros.
Cómpre logo redeseñar o noso monte, de xeito que a alfombra dea paso a un quebracabezas que arda doutro xeito. De eucalipto, si, mais tamén de piñeiro, intercalando vexetación de ribeira nos regos, froiteiras ó redor dos núcleos, fragas nas zonas máis costas, matogueira ou pastos nos cumios, etc, cun esquema que optimice e diversifique os aproveitamentos. Para ilo, como ben expuña Anxo fai un par de meses na Casa do Mar, haberá que optar por un esquema de xestión conxunta das propiedades, ó estilo dos montes comunais, rescatando a figura das UXFOR ou similares.
Non haberá mellor momento ca este para comezar ese traballo, co lume aínda nos ollos e o cheiro do fume no nariz. Temos técnicos, temos comunidades de montes e PROMAS, temos locais para xuntarnos. E coma da outra vez é o alcalde quen debera liderar a mudanza.
Sabemos que o lume volverá, pero non debera volver a chegar desde Trabada a Vilaframil.
