Música para Salvar Vidas: Un sorriso, un canto e unha familia que atravesa fronteiras
Por Ana Somoza.
Falamos con Paz, colaboradora laurentina da ONG Música para Salvar Vidas (MPSV). A súa historia podería resumirse nun instante aparentemente pequeno: un concerto, un encontro casual e unha emoción difícil de explicar. Mais, ao longo desta conversa, vai deixando claro que nada foi casual, que todo encaixou “como se unha porta se abrira sen forzala” e que, de súpeto, aquilo que sentía como un sono interrompido volvía chamar á súa vida.
DESCUBRIMENTO. Ela mesma lembraba que coñecera a organización en Castropol, en abril de 2025, nun espectáculo dos Uganda Sticks. Contaba que quedaran “marabillados absolutamente coa calidade do espectáculo”, e que aquela experiencia lles espertara “un algo máxico”.
De feito, recoñecía que acudiran pola súa formación como percusionistas, atraídos polo cartel que anunciaba “Os grandes Tambores de Ruanda”, mais encontraran algo que ía moito máis alá do musical: “Foi moito máis que un concerto ou un espectáculo, foi unha familia”. Paz explicaba tamén que, ao rematar aquel primeiro encontro, conversaran coa presidenta da ONG, Elisabeth, quen lles comentou que debían cancelar o seguinte espectáculo en Vegadeo por falta de entradas vendidas e polos gastos que non podían asumir.
Aquel comentario, que podería ter quedado en nada, converteuse no inicio de todo: “Nós convidámolos á nosa casa e promovemos o espectáculo a tope”, relataba, orgullosa do resultado das 135 entradas vendidas. Aquela visita á súa casa foi decisiva. Os rapaces transmitíronlles algo difícil de definir: “Presenza, pura presenza, educación, agradecemento, mirada profunda, colaboración e moito respecto”.
ACOLLIDA. Ao día seguinte, Paz e o seu marido Thorsten comentaron que se sentían “profundamente namorados e felices coa situación”, como se atopasen “parte da nosa familia”. Ela insistía en que sempre estiveran vinculados a África “desde o corazón”, mais nunca pensaran que África entraría na súa casa “pola porta grande, con alegría e entusiasmo”. MPSV, dicía, veu dar sentido a algo que levaba anos adormecido na súa traxectoria vital.
A súa formación profesional tamén influíu no vínculo emocional. Lembraba que é traballadora social e que ten un máster en cooperación internacional e voluntariado. Confesaba que durante moito tempo soñara con traballar en África, mais aquel proxecto quedara frustrado pola burocracia e polas políticas complexas do sector. Por iso afirmaba que, 25 anos despois, aquel encontro cos Uganda Sticks fixo que “todo resucitase dentro de min”. Para ela, o único que fixeran fora “estar abertos e dispoñibles ao que estaba sucedendo, nada máis”.
ORIXES. Sobre a orixe da ONG, Paz relataba que o proxecto tiña arredor de 20 anos e que nacera “de casualidade”, ou máis ben dunha responsabilidade inesperada. Contaba que Elisabeth, promotora de espectáculos de música clásica e de cámara, recibira un encargo do Concello de Madrid: traer un coro de voces africanas.
Así chegaron uns nenos de Uganda procedentes dun orfanato. Mais, ao regresar ao seu país, non foron ben recibidos e deixáronos na rúa. “A resposta natural foi facerse cargo da situación e atendelos”, explicaba Paz. Así comezou Música para Salvar Vidas, “unha fermosa historia” que a presidenta relata con detalle nalgún dos cadernos publicados pola organización.
O obxectivo principal da ONG continúa sendo o mesmo: brindar ferramentas como educación e arte aos rapaces ata que alcancen independencia no seu país. Pero Paz subliñaba que a etapa máis complicada é a mocidade, arredor dos 17 ou 18 anos: cando comezan estudos superiores ou buscan traballo e necesitan apoio, sobre todo económico. “Mentres están no orfanato e van á escola, custa, pero é máis doado; independizarse é máis dificultoso e custoso”, explicaba.
ARTE. Falaba tamén da música como ferramenta de transformación. Afirmaba que desde pequenos reciben educación artística paralela á escolar, con formación en danza, percusión e canto. A clave, segundo ela, está en que se trata de “espertar o seu talento innato”, porque os rapaces son “artistas por natureza, moi expresivos e disciplinados”. Para eles, o escenario convértese nun espazo de autoconfianza e seguridade. “É incrible percibir como o transmiten”, engadía.¡ En Uganda, o traballo da ONG desenvólvese con persoal local, integrado e respectuoso coa cultura propia.
Paz insistía en que MPSV non pretende cambiar costumes africanos, senón comprender e valorar: “En moitos sentidos, supérannos”, comentaba. O orfanato funciona como unha familia grande, con responsables locais e cunha dinámica ancestral: “Os maiores axudan aos pequenos, isto é moi africano”. Sobre o papel das persoas colaboradoras en Galicia e Asturias, Paz explicaba que organizan espectáculos, unha parte esencial da economía do proxecto. Pero engadía que non só se trata de recadar fondos, senón de divulgar realidades das que ás veces se vive afastado: “Vivimos durmidos nunha comodidade incómoda de costas a moitas realidades pouco amables”. Por iso, para ela, colaborar é tamén un acto de consciencia.
Describía tamén as actividades que organizan na contorna: espectáculos dos Uganda Sticks e do grupo de gospel Aba Taano, obradoiros de percusión, charlas con demostracións, ceas benéficas ou recollidas de materiais básicos. Insistía en que os dous espectáculos son “dunha calidade excepcional” e que é un privilexio telos tan preto.
EMOCIÓNS. Ao falar das emocións vividas, Paz recoñecía que os espectáculos son “moi emocionantes” e que se unha persoa é sensible, “choras seguro”. Lembraba especialmente un concerto en Foz: “A xente saía flotando a un palmo do chan; non querían marchar”. Cando os rapaces ugandeses viaxan a España, todo se transforma.
Paz describía aquelas visitas como unha festa: “É como se se reúne a familia que fai tempo que non se ve”. Destacaba a súa alegría, a súa actitude colaboradora e a capacidade de traer outra forma de estar no mundo: “A súa presenza colócanos noutro lado máis auténtico e verdadeiro”. Sobre a resposta da xente en Galicia, recoñecía que “custa moito mover á xente”, pero unha vez que van, repiten. O difícil, explicaba, é que entendan a importancia de mercar entradas anticipadas para cubrir gastos das xiras. Mais quen ve o espectáculo por primeira vez comprende que “non é arte por arte, é arte e vida”.
Ademais da arte, a ONG cobre necesidades básicas: educación primaria, secundaria e universitaria, alimentación, saúde. Lembraba que en Uganda nin a educación nin a sanidade son públicas. “Agora mesmo, por exemplo, necesitamos un teclado para clases de piano”, dicía.
RETOS. Os retos principais da ONG seguen sendo económicos. Hai un terreo comprado para construír unha casa propia, xa con pozo de auga, e o seguinte paso é a electricidade e a construción. Outro reto é traer en 2026 un espectáculo conxunto con 17 artistas, que en 2025 non foi posible por falta de fondos. Paz compartía tamén o impacto persoal do voluntariado: “É deixar de mirar só o teu pequeno mundo”, dicía.
Aprendeu a confiar, colaborar e sentirse parte de algo máis grande. Repetía que se trata de “saír da individualidade egoísta para entrar na solidariedade colectiva”. Para quen queira colaborar, lembraba que hai moitas opcións: facerse socio, apadriñar, apoiar espectáculos, difundir, axudar na loxística ou nas recollidas de material. E deixaba unha petición sinxela: “Colabora, con algo colabora e desfruta diso” As súas palabras finais, xa pensando nestas datas, resúmeno todo: “Un sorriso e un canto é o mellor agasallo”.