“A figura de Juana de Vega non se entendería sen a referencia de seu pai, o mindoniense Juan Antonio de la Vega González”, destacou o escritor e historiador Xosé Ramón Veiga durante a inauguración en Mondoñedo da exposición conmemorativa “Juana de Vega, condesa de Espoz y Mina (1805-1872). Facer no século” promovida pola Fundación Juana de Vega con motivo do 150 aniversario do pasamento da mecenas e filántropa. A mostra itinerante, que está percorrendo Galicia, permanecerá na vila durante todo o mes de setembro tras pasar por Monforte de Lemos, terra natal da nai.
O evento contou tamén coa asistencia do alcalde, Manuel Otero Legide; e de Enrique Sáez Ponte, presidente da Fundación Juana de Vega. Xosé Ramón Veiga, autor da última biografía sobre Juana de Vega, que leva o mesmo título ca exposición, foi o encargado de presentar o seu vínculo con Mondoñedo a través da figura de seu pai. Neste sentido, Otero Legide, ademais de agradecerlle á Fundación a oportunidade de contar con Mondoñedo, valorou a mostra como unha boa ocasión para coñecer a relevancia histórica do seu antigo veciño.
O mindoniense Juan Antonio de la Vega González, fillo de solteira de María Bárbara González e orfo de nai con 8 anos, emigrou a Cuba con 14, onde amasou unha mediana fortuna. Tras casar coa monfortina María Josefa Martínez Losada, asentouse na cidade da Coruña con 27 anos e abriu unha casa de comercio para venda de produtos de ultramar e do Mediterráneo, entre outras empresas, que lle permitiron formar parte da burguesía de negocios herculina.
Esta solvente situación económica, xunto coas súas ideas constitucionais -está considerado un dos primeiros liberais galegos-, impulsaron a educación e a formación ilustrada da súa filla, pouco común para as mulleres da súa época, ao tempo que espertaba o seu gusto pola lectura e a súa vocación política. Na etapa adulta, xa casada con Espoz y Mina, acompañou a Juana no exilio en Gran Bretaña, e tras a morte do xeneral, ata o seu falecemento en 1839.
A exposición “Juana de Vega, condesa de Espoz y Mina (1805-1872): Facer no século” é un relato sobre a historia desta muller ilustre, que desenvolveu unha intensa actividade benéfica e social. Progresista e liberal, foi unha avanzada para a súa época, e deixou unha gran pegada non só na cidade da Coruña senón tamén en toda Galicia e no resto do Estado. Neste sentido, Enrique Sáez Ponte recordou que “Juana de Vega foi a muller con maior relevancia política na España do s. XIX e exemplo sobranceiro do importante papel que as mulleres xogaron na Galicia da Idade Contemporánea”.
Todos aqueles interesados en visitar a exposición desta importante figura da historia de Galicia e España, poden achegarse ao auditorio Pascual Veiga ata o sábado, 30 en horario de luns a venres de 16.00 a 21.00 e os sábados, de 9.00 a 14.00 e de 16.00 a 21.00.
Resumo dunha vida intensa en 20 paneis
Na mostra, distribuída en 20 paneis, percórrense as andanzas da súa familia, a guerra e a política de principios do século XIX, o seu casamento co heroe da Guerra de Independencia, Francisco Espoz y Mina, e o seu matrimonio. Tamén o exilio, os ataques sufridos polo militar navarro e a súa morte, que a converten na “viúva eterna”. Mais isto non foi óbice para que desenvolvese a súa faceta humana e intelectual ao longo dos anos. Desde a súa función como aia da raíña Isabel II ata a fundación de hospitais e hospicios ou a súa influencia nos círculos de poder para acadar sempre o fin de axudar aos máis necesitados.
A Asociación de Señoras, o Hospital da Caridade, o Asilo da Mendicidade e a Casa da Misericordia son algunhas das institucións que contribúe a crear e, sobre todo, manter. Juana de Vega tamén participou activamente nas iniciativas políticas liberais que se deron na cidade herculina e Galicia. Polo seu parladoiro da rúa Real pasaron políticos, xornalistas e intelectuais. Persoeiros como José Pardo Bazán, Vicente Alsina, Hipólito Otero, Montero Telinge ou Arias Uría atopábanse entre as súas amizades. A súa implicación, sempre informal, no manexo das decisións políticas que afectan aos progresistas herculinos continúa como mínimo ata 1868, mais tamén os seus contactos cos primeiros espadas do partido a nivel estatal, en especial con Salustiano Olózaga.
Foi considerada como unha heroína pola súa loita contra o cólera, unha das doenzas máis mortíferas do século. Tamén destacou na defensa da memoria do seu defunto marido, preservando o seu legado e protexendo o seu recordo. Juana morre o 22 de xuño de 1872 con 67 anos. Deixa un testamento detallado e sistemático. As súas últimas vontades inclúen o reparto ben ordenado dos seus bens entre familiares, amizades moi queridas e diferentes institucións.
Remata a exposición cunha referencia á Fundación Juana de Vega, que foi constituída por vía testamentaria co obxectivo de crear unha escola teórico-práctica de agricultura na casa de verán en San Pedro de Nós en Oleiros (A Coruña). Hoxe, despois de 150 anos, continúa o seu legado adaptando o seu cometido á sociedade actual.
Esta exposición itinerante, organizada pola Fundación Juana de Vega, conta co patrocinio da Consellería de Cultura, e a colaboración do Concello de Mondoñedo e máis dunha vintena de institucións públicas e privadas que durante este século e medio gardaron, conservaron e catalogaron os fondos que tan xenerosamente Juana de Vega nos legou.
